Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Flora Batava

Tormentilla erecta - Gemeene Tormentil

Groeiplaatsen.

Op Zandgronden. Zeer algemeen op alle onze Heigronden; ook in de meeste lage gedeelten der Duinen: verder in de wouden van Vriesland, by Zwol, Utrecht, Naarden, Haarlem, en eenige plaatsen van het Haagsche Bosch en elders. — De verscheidenheid gevonden door Favrod by 't Bilt, Amesfoort, den Ham, Koelhorst, in de begroeide Duinen by Heemstede, Berkenrode, Knapenburg buiten Haarlem en elders.

Kragt en Geneeskundig Gebruik.

In de Pharmacopaea Batava als zeer noodzakelyk voorgeschreven. — De wortel kan als zamentrekkend middel, daar zulks te pas komt, voorzigtig gebruikt worden: een afkooksel van denzelven wordt in verlamming van de keel en tegen de losstaande tanden aangeprezen: ook heeft men dien nuttig bevonden, om verouderde zweren te genezen, zoo wel uit- als inwendig toegediend (Murray.)

Huishoudelijk Gebruik.

De nuttigheid van den wortel tot loojen algemeen erkend. Men bedient 'er zich (zegt Miller) dikwyls van op plaatsen , waar eikenschors schaars is: by de inwoners van de Canarische, Orcadische en Fero's (*)eilanden reeds lang hiertoe gebruikt. Hennicke heeft door proeven getoond, dat het leder met dezen wortel bereid, veel dunner en zachter wordt dan door de Run (**); (Suckow) maar bovenal verdient opmerking het berigt in Muscum rusticum et commerciale. vol. III p. 51—63. van proeven in het groot genomen wegens het loojend vermogen van dezen wortel, zynde in Ierland voor het huis der gemeente door 11 zoo loojers als schoenmakers de deugdzaamheid van het hiermede gelooide leer bevestigd; wordende verder de voordeelen van de aankweeking dezer plant voor den landbouw, en de wyze waarop dezelve moet geteeld worden in het breede opgegeven, waarvan wy misschien nader verslag zullen geven in ons Magazyn van Vaderlandschen Landbouw: met regt heeft hierom St. J. Van Geuns aangedrongen, dat deze Plant op onze woeste gronden zou worden aangekweekt. — De wortel brengt ook met yzer vitriool eene zwarte verw voort, (Gattenhoff) en kan ook een roode, paarsche, of bruinachtige kleur geven. (Dambourney Renss) Daar aan mede het poolsch grein gevonden (v. Geuns.) De Plant wordt door al het vee, behalven Paarden gegeten, (Linn.) doch door Brugmans als schadelyk in weilanden opgegeven. De Varkens worden in Noorwegen met den wortel gemest (Gunner.) De wortel vooral aangeprezen tegen het bloedpissen van het vee (Gleditsch) waartoe de boeren in Gelderland dien dadelyk zouden gebruiken; en daar deze kwaal volgens de Gorter aldaar zou genoemd worden, aan 't meer te staan, zou ook de naam van Meerwortel hier van afkomstig zyn. De Byen azen gaarne op de Bloemen. (Swed. Abh)

<< Noot Luc: (*) Orcadische en Fero's eilanden: Orkney- en Faeröer-eilanden.

(**) Run: werd vroeger gebruikt om te looien. Is de gedroogde en fijngemalen bast van eik waaraan water is toegevoegd.>>